Wat heeft ontbossing met bamboe te maken? Bamboi® heeft dé oplossing tegen ontbossing.
Het kappen van bomen is niet goed voor het milieu en de natuur. Het verstoort de biodiversiteit en zorgt voor het verlies van habitat van dier- en plantensoorten. Klimaatverandering is zowel een oorzaak als een gevolg van ontbossing. Daarnaast heeft ontbossing ook een grote impact op de lokale bevolking.
Bamboe biedt een mogelijke oplossing voor het bestrijden van ontbossing. Bamboe groeit namelijk snel, zonder dat ze opnieuw geplant moet worden. Bovendien slaat bamboe meer CO2 op dan normale bomen. In het volgende artikel wordt ingegaan op wat ontbossing is, de oorzaken en gevolgen van ontbossing en tenslotte hoe bamboe als een oplossing kan dienen om ontbossing tegen te gaan.
Wat is ontbossing?
Ontbossing is het doelbewust kappen van bomen. Al eeuwen lang worden bossen gekapt om ruimte te maken voor bijvoorbeeld landbouw en veeteelt. Daarnaast worden bossen gekapt om hout te winnen voor brandstof, productie en bouw.
Ontbossing heeft landschappen over de hele wereld sterk veranderd. Ongeveer 2000 jaar geleden was 80 procent van West-Europa bos. Nu is dat nog ongeveer 34 procent. In Noord-Amerika werd tussen 1600 en 1870 ongeveer de helft van de bossen in het oosten van het continent gekapt voor hout en landbouw. China heeft in de afgelopen 4000 jaar grote delen van zijn bossen verloren en is nu voor iets meer dan 20 procent bos.
Tegenwoordig vindt de grootste ontbossing plaats in het tropisch regenwoud. Dit komt door de aanleg van wegen in gebieden die vroeger vrijwel ontoegankelijk waren. Door het aanleggen of verbeteren van wegen zijn de bossen ook toegankelijker voor exploitatie. Een manier om het bos te exploiteren is de slash-and-burn landbouw methode. Zoals is af te lezen uit de naam van de methode, wordt het hout eerst gehakt en daarna verbrand. Vervolgens dient de overgebleven as als mest voor de gewassen. Het nadeel van deze methode is echter dat het stuk land slechts enkele jaren vruchtbaar is, waarna de boeren vertrekken en het proces elders herhalen. Hierdoor worden grote stukken land onvruchtbaar gemaakt, waardoor deze manier van landbouw een grote bijdrage levert aan ontbossing in de tropen. De bomen in tropische bossen worden daarnaast ook gekapt om plaats te maken voor veeteelt en oliepalm- en rubberboom plantages.
De oorzaken van ontbossing
Het (illegaal) kappen van bomen is niet goed voor het milieu. Hoewel er verschillende oorzaken zijn te benoemen voor ontbossing, is de aantasting van bossen hoofdzakelijk het gevolg van menselijke activiteiten. Hieronder wordt kort ingegaan op de vijf voornaamste de oorzaken van ontbossing.
Industriële landbouw
Onder industriële landbouw wordt het landbouwmodel verstaan dat kenmerkend is voor de afgelopen decennia. Industriële landbouw bestaat uit grote boerderijen die elk jaar opnieuw hetzelfde gewas produceren. Deze vorm van landbouw gaat hand in hand met intensief gebruik van kunstmest, onkruidverdelgers en bestrijdingsmiddelen. De industriële landbouw is verantwoordelijk voor ongeveer 85 procent van de ontbossing wereldwijd.
Hoewel dit meestal kan worden toegeschreven aan vleesproductie, volgen soja- en palmolie plantages op de voet als oorzaken van ontbossing. Volgens een impactstudie van de Europese Commissie voert de EU voornamelijk producten als palmolie (34%), soja (32,8%), hout (8,6%), cacao (7,5%) en koffie (7%) uit ontboste gebieden in. Palmolie draagt in grote mate bij aan de ontbossing in landen als bijvoorbeeld Indonesië en Maleisië.
Houtkap
Elk jaar wordt ongeveer 380.000 hectare bos gekapt om te voldoen aan de wereldwijde vraag naar hout en houtproducten, goed voor ongeveer 60 procent van de ontbossing. Nog eens 25% van de bossen wordt gekapt voor brandhout en houtskool. Deze aangetaste bossen zijn veel kwetsbaarder voor omschakeling naar andere vormen van landgebruik zoals mijnbouw, landbouw en bewoning.
Mijnbouw
Dankzij een steeds grotere vraag naar mineralen neemt de mijnbouw in tropische bossen toe. En omdat grootschalige mijnbouw een intensieve, industriële onderneming is, vereist het ontwikkeling van grootschalige infrastructuur. Dit tast de gebieden alleen nog maar meer aan.
Uitbreiding en infrastructuur
Naarmate de bevolkingsgroei het land overspoelt worden grote stukken bos gekapt om plaats te maken voor de uitbreiding van steden en nederzettingen. En bij de groei van deze steden en nederzettingen komt nog meer infrastructuur kijken.
Klimaatverandering
Tenslotte is klimaatverandering zowel een belangrijke oorzaak als gevolg van ontbossing. De extreme gebeurtenissen die door klimaatverandering worden veroorzaakt, zoals overstromingen, branden en droogtes, tasten de bossen aan. Maar ontbossing op zijn beurt is schadelijk voor het klimaat, aangezien zij een belangrijke rol spelen bij het leveren van schone lucht, het regelen van de watercyclus, het opvangen van CO2 en het voorkomen van biodiversiteitsverlies en bodemerosie.
De gevolgen van ontbossing
Zoals hierboven vermeld is de klimaatverandering veroorzaakt door het verlies van bomen een groot gevolg van ontbossing. Hieronder wordt dieper ingegaan op de voornaamste gevolgen van ontbossing.
Het verlies van habitat
Een van de meest verontrustende gevolgen van ontbossing is het verlies van habitat van dier- en plantensoorten. Ongeveer 70 procent van de dieren en plantensoorten leven in bossen. De bomen van het regenwoud bieden bescherming. Ook zorgt het bladerdak van de gevallen bladeren van de bomen voor de juiste temperatuur. Ontbossing leidt tot een drastisch temperatuurverschil tussen dag en nacht, en dat is voor veel dier- en plantensoorten op zijn zachtst uitgedrukt niet gunstig.
De panda is hét symbool voor bedreigde dieren, en zijn leefgebied is sterk ingeperkt door ontbossing. Wildlife Fund van Dierenpark Amersfoort heeft daarom in 2021 ruim 8000 jonge bomen in Nepal geplant samen met de lokale bevolking, om zo de natuurlijke habitat van de panda te redden.
Er zijn nog ongeveer tweeduizend tot drieduizend panda’s in China. Volgens het International Union for the Conservation of Nature (IUCN), zorgt dit aantal er voor dat de panda tussen bedreigde en kwetsbare diersoort wordt geclassificeerd. Het laatste stadium voor uitsterven, de classificatie ernstig bedreigd, heeft de panda daarmee nog niet bereikt. Desondanks is het nodig om deze diersoort en zijn leefgebied te beschermen om er voor te zorgen dat het aantal panda’s niet afneemt. Bamboi toiletpapier maakt alleen gebruik van bamboe uit Sichuan en is gelukkig totaal niet interessant voor panda’s. Meer over bamboe lees je op onze website.
Toegenomen broeikasgassen
Naast het verlies van habitat zorgt het gebrek aan bomen er ook voor dat een grotere hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer terecht komt. Bomen halen normaliter koolstofdioxide uit de lucht voor fotosynthese. Ook bevatten bomen koolstof, maar dit zit opgesloten in het hout. Wanneer de bomen worden verbrand, keert de koolstof terug naar de atmosfeer als koolstofdioxide. Met minder bomen in de buurt om de koolstofdioxide op te nemen, hoopt dit broeikasgas zich op in de atmosfeer en versnelt het de opwarming van de aarde. Zo zorgt ontbossing er voor dat er meer koolstofdioxide in the atmosfeer terecht komt.
Bodemerosie en overstromingen
De impact van ontbossing is ook direct te merken. Het verlies van bomen uit een bos maakt de bodem meer vatbaar voor bodemerosie. Hierdoor worden de resterende planten kwetsbaarder voor brand, omdat het bos verandert van een gesloten, vochtige omgeving in een open droge omgeving.
Indirect is het gevolg van ontbossing ook te merken. Vaak zijn het complexe processen waarbij diverse factoren meespelen. Denk bijvoorbeeld aan privatisering, toegang tot land, corruptie, lage status en machtsposities. Deze processen vinden plaats over de hele wereld en verlopen vaak geleidelijk over een tijdsbestek van vele jaren door de eeuwen heen.
Water in de atmosfeer
Bomen helpen ook het waterniveau in de atmosfeer op peil te houden door de watercyclus te reguleren. Een van de belangrijkste bossen voor het reguleren van de watercyclus op de aarde is het Amazone regenwoud. De miljoenen bomen van het Amazone gebied werken samen om vocht in de lucht te brengen, waardoor luchtstromen ontstaan die de weerpatronen op aarde regelen. In ontboste gebieden is er minder water in de lucht om naar de bodem terug te voeren. Dit veroorzaakt dan drogere grond en het onvermogen om gewassen te verbouwen. Hieronder zal dieper worden ingegaan op de belangrijke rol die het Amazonegebied speelt bij het reguleren van het klimaat op de aarde.
Ontbossing Amazone
Zoals hierboven al kort vermeld is het Amazonegebied een van de belangrijkste bossen voor het reguleren van de watercyclus op de planeet. Dit gebied is een regenwoud in Zuid-Amerika dat zich uitstrekt over negen verschillende landen. Met zijn 7,7 miljoen vierkante kilometer is het Amazoneregenwoud het grootste regenwoud op aarde. Het gebied wordt ook wel de ‘longen van de aarde genoemd’, omdat het 40 procent van de zuurstof op aarde produceert - terwijl het gebied slechts zes procent van het aardoppervlak inneemt.
Helaas wordt ook het Amazone gebied bedreigd door massale ontbossing. Sterker nog: in het Amazonegebied worden de meeste bomen gekapt. Volgens een recent rapport uit januari 2022 van het Wereld Natuur Fonds zal in 2030 meer dan een kwart van het Amazonewoud ontdaan zijn van zijn bomen als de bomenkap in hetzelfde tempo doorgaat. Naar schatting zal zelfs 40 procent van het Amazonegebied vernietigd zijn tegen 2050. Dat is een gebied ter grootte van Nederland, België, Spanje, Duitsland, Frankrijk, Portugal, Oostenrijk, Zwitserland en Italië bij elkaar.
Daarnaast zijn de lokale gemeenschappen ook sterk afhankelijk van het Amazone gebied. Wanneer bedrijven bossen kappen, verliezen deze gemeenschappen middelen om het voedsel te verbouwen dat zij nodig hebben om te overleven, waardoor zij in voedselzekerheid terechtkomen. Honderden miljoenen mensen zijn voor hun voedsel afhankelijk van tropische bossen, en de hoogste concentraties van voedsel onzekere bevolkingsgroepen leven in regio’s met tropische bossen.
Ontbossing van het Amazonegebied is een groot probleem en zoals eerder in dit artikel aangehaald zijn er verschillende redenen voor het kappen van bomen. Het kappen van bomen voor palmolie, soja, veeteelt en landbouw en ook hout en dus papier spelen een grote rol bij ontbossing. Dit is een van de voornaamste redenen dat Bamboi voor bamboe toiletpapier kiest. Bamboe groeit snel, groeit zonder dat ze opnieuw moet worden geplant en slaat meer CO2 op dan normale bomen. Daarnaast is onze bamboe soort gelukkig niet interessant voor de panda. Producten gemaakt van bamboe kunnen dan ook dienen als een oplossing om ontbossing tegen te gaan.
Oplossing ontbossing
Bossen beschermen ons tegen klimaatverandering. Zo werd eind 2021 tijdens de klimaattop in Glasgow het streven uitgesproken om 2030 een einde te maken aan ontbossing. Maar omdat ontbossing een complex en groot probleem is, is er ook niet één oplossing voor. Om het kappen van bomen de wereld uit te helpen zal er geen draagvlak meer moeten zijn om ontbossingen te valideren. Dit betekend dat er geen enkele winstgevende reden moet zijn voor regenwoud kappen, en het zijn vaak grote spelers zoals bedrijven en overheden die hier zeggenschap over hebben.
Toch kan jij zelf ook een beetje bijdragen door je eigen gedragspatronen aan te passen, bijvoorbeeld door bepaalde producten niet te kopen of duurzame vervangende producten daarvoor in de plaats te gebruiken. Bijvoorbeeld ecologisch verantwoord papier waar bij het kappen van bomen niet nodig is. Om er zeker van de zijn dat papier of andere hout producten duurzaam zijn en ingekocht uit beheerde bossen, kan je letten op het FSC-certificaat. Deze certificering laat zien dat de hout of papier producten duurzaam zijn en 100% uit verantwoorde bossen komen. Al onze rollen zijn 100% FSC® gecertificeerd met licentienummer FSC®-C016391.
Papier gemaakt van bamboe is hier een goed voorbeeld van. In tegenstelling tot bomen hebben bamboe planten maar drie jaar nodig om te volgroeien, en kunnen zij in het eerste jaar al ‘gemaaid' worden. Bamboe wordt 'gemaaid' omdat het een grassoort is en de plant na oogst uit eigen wortels weer teruggroeit. Geen ontbossing dus én door bamboe te gebruiken bescherm je ook de overgebleven bossen op aarde. Daarnaast heeft een bamboe plant minder water dan bomen en bamboe heeft geen pesticiden nodig om te groeien. Dit maakt het een aantrekkelijk alternatief voor degenen die op zoek zijn naar duurzame papierproducten. Lees ook hoe je bamboe kan snoeien.
Kortom, ontbossing is een groot probleem en schadelijk voor het milieu. Er zijn verschillende oorzaken van ontbossing, maar de meeste hebben te maken met invloeden van de mens. Daarnaast is klimaatverandering zowel een oorzaak als een gevolg van ontbossing. Het is lastig om een oplossing voor ontbossing te noemen gezien de grootte en complexiteit van het fenomeen, en het zijn voornamelijk de grote spelers zoals bedrijven en overheden die zich zullen moeten aanpassen.
Toch kan iedereen zijn steentje bijdragen aan het tegen gaan van ontbossing, door bijvoorbeeld duurzame producten te kopen die houtkap tegen gaan. Een voorbeeld hiervan is ons Bamboi bamboe toiletpapier. Wil jij ook helpen ontbossing tegen te gaan? Bestel dan het bamboe wc papier van Bamboi in onze webshop!
